Przebodźcowane dziecko to dziś coraz częstszy obraz – zmęczone, rozdrażnione, niespokojne. Nadmiar zajęć, hałas i brak czasu na odpoczynek przeciążają jego układ nerwowy. Sprawdź, jak rozpoznać objawy przebodźcowania, a następnie skutecznie pomóc dziecku odzyskać wewnętrzny spokój.

Jak nadmiar bodźców wpływa na zdrowie psychiczne dzieci?

W 2023 roku wsparcie psychologiczne i psychiatryczne otrzymało ponad 279 tysięcy młodych osób, co stanowi wzrost o 134,6% w porównaniu do 2019 roku (119 tysięcy)[1]. Te dane wskazują na pogarszającą się kondycję psychiczną dzieci i młodzieży w Polsce, co może być związane z nadmiarem bodźców i brakiem odpowiedniego wsparcia.

Przebodźcowanie to stan, w którym układ nerwowy (w naszym przykładzie dziecka) zostaje przeciążony nadmiarem bodźców, co prowadzi do jego zaburzenia. W dobie cyfryzacji, mediów społecznościowych, intensywnych zajęć pozalekcyjnych i nadmiaru informacji dziecko może łatwo poczuć się przytłoczone. Jeśli chodzi o przebodźcowane dziecko, objawy wskazujące, że dzieje się coś złego, mogą być różnorodne.

Sprawdź również: Jak pomóc dziecku radzić sobie z negatywnymi emocjami?

Przebodźcowanie u dzieci w dłuższej perspektywie może negatywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne, dlatego ważne jest uważne obserwowanie sygnałów ostrzegawczych, do których należą m.in. trudność w skupieniu się, problemy z zasypianiem, reagowanie złością na drobne sytuacje, brak cierpliwości. Ponadto przebodźcowane dziecko może mieć problemy w relacjach z rówieśnikami i rodziną, gdyż jego emocje stają się trudniejsze do kontrolowania. Zjawisko to staje się coraz powszechniejsze i stanowi poważne wyzwanie dla rodziców, nauczycieli i psychologów.

Dlaczego dziecko w wieku szkolnym może być przebodźcowane?

Współczesne dzieci są często poddawane nie tylko intensywnym bodźcom zewnętrznym, ale również ogromnej presji. Nadmiar zajęć – zarówno szkolnych, jak i pozalekcyjnych – to jeden z głównych czynników wywołujących przebodźcowanie u dzieci. Uczestniczenie w różnego rodzaju kursach, zajęciach sportowych, artystycznych czy językowych sprawia, że uczniowie często nie mają czasu na odpoczynek.

Ponadto nadmiar informacji dostarczanych przez urządzenia cyfrowe (telewizory, smartfony, komputery) również przyczynia się do przeciążenia. Dzieci spędzają przed ekranami coraz więcej czasu, co negatywnie wpływa na ich zdolność do koncentracji i odpoczynku psychicznego. Warto także pamiętać, że jeśli chodzi o przebodźcowane dziecko, objawy często są mylone z „niegrzecznym zachowaniem”.

Sprawdź również: Inteligencja emocjonalna u dzieci – dlaczego warto ją rozwijać?

Nawet pozornie niewinne aktywności, jak oglądanie seriali czy korzystanie z aplikacji edukacyjnych, jeśli są zbyt intensywne lub długotrwałe, mogą przyczyniać się do przeciążenia sensorycznego. Dziecko musi mieć wystarczająco dużo czasu na swobodną zabawę, ciszę i regenerację. W przeciwnym razie może reagować niepokojem, nadpobudliwością lub trudnościami ze snem. Przebodźcowanie u dzieci staje się wówczas barierą w prawidłowym rozwoju emocjonalnym i społecznym. Dlatego tak ważne jest dbanie o równowagę między aktywnością a odpoczynkiem.

Dziecko przebodźcowane – jak mu pomóc?

Rodzice i nauczyciele powinni być świadomi, jak rozpoznać przebodźcowanie u dzieci, by móc odpowiednio szybko zareagować. W 5 konkretnych krokach podpowiadamy, jak wspierać dziecko w doprowadzeniu jego układu nerwowego do równowagi.

1. Ograniczenie czasu korzystania z urządzeń elektronicznych – zbyt dużo czasu spędzanego przed ekranem prowadzi do przeciążenia zmysłów. Takie „posiadówki” utrudniają koncentrację, a także zaburzają zdolność do odpoczynku. Aby wyciszyć przebodźcowane dziecko, warto ograniczyć czas spędzany na oglądaniu telewizji czy grach komputerowych – zwłaszcza wieczorem. To efektywnie pomoże zrelaksować umysł przed snem. Dobrym rozwiązaniem może być ustalenie konkretnego czasu na korzystanie z urządzeń i wspólne wyłączanie ich o określonej porze.
2. Ruch na świeżym powietrzu – tyle i aż tyle. Regularna aktywność fizyczna na świeżym powietrzu to jeden z najlepszych sposobów na rozładowanie napięcia i wyciszenie układu nerwowego. Ruch poprawia krążenie, dotlenia organizm, a także pomaga w produkcji endorfin – hormonów szczęścia. Codzienna aktywność pomoże dziecku pozbyć się nagromadzonego stresu i napięcia. Zamiast komputera czy telewizji zaproponuj spacery, jazdę na rowerze, zabawy na placu zabaw czy wędrówki po lesie. To poprawi nastrój i ogólne samopoczucie dziecka.
3. Czas spędzony z rodziną na rozmowach i wspólnych aktywnościach – rodzina stanowi dla dziecka ważne źródło wsparcia emocjonalnego. Wspólne rozmowy, zabawy czy tworzenie codziennych rytuałów, takich jak gotowanie czy granie w planszówki, sprzyjają budowaniu więzi i dają dziecku poczucie bezpieczeństwa.
4. Wieczorne rytuały (kąpiel, relaksujące czytanie) – koniec dnia to doskonały moment, aby wprowadzić dziecko w stan relaksu przed snem. Kąpiel z aromatycznymi olejkami czy relaksującymi solami pomoże rozluźnić ciało, a ciepły napój, np. napar z melisy, wspomoże wyciszenie. Z kolei wspólne czytanie książek to sposób na uspokojenie umysłu i wprowadzenie dziecka w rytm wieczornego odpoczynku.
5. Odpowiednio długi sen – sen jest podstawowym elementem regeneracji organizmu, zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Dziecko przebodźcowane często ma problemy z zasypianiem lub nie przesypia wystarczającej liczby godzin. To negatywnie wpływa na jego zdolność do koncentracji i samopoczucie w ciągu dnia. Wprowadzenie stałej godziny snu i dbanie o spokojną atmosferę przed zaśnięciem pomoże dziecku lepiej odpocząć, zregenerować siły i przygotować się na kolejny dzień.

Regularne stosowanie tych wskazówek pomoże dziecku lepiej radzić sobie z nadmiarem bodźców. Ważne jest, aby rodzice stali się świadomi wpływu codziennych nawyków na zdrowie psychiczne swoich pociech i dbali o zapewnienie im przestrzeni na odpoczynek i regenerację.

[1] https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/kryzys-psychiczny-u-dzieci-i-mlodziezy-jak-go-rozpoznac-i-gdzie-szukac-pomocy%2C8683.html